[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.W takim przypadku informacja zakomunikowanaprzez Arnota nie jest dla ciebie korzystna.Czujesz się zaniepokojony.Jeśli dajeszwiarę wynikom badań, to twoje przeszłe zachowanie nie wydaje się rozsądne rzeczywiście, dokonując retrospekcji, czujesz, że było ono wręcz absurdalne.Zatembędziesz próbował znalez
ć sposób na zdyskredytowanie owych odkryć  nawetposuwając się do zakwestionowania uczciwości naukowców, jak czyniły to niektóreosoby w Parku Centralnym w Nowym Jorku.Uczucie przykrego napięciaspowodowane informacją, którą jest sprzeczna z naszym wyobrażeniem siebie jakoosoby rozsądnej i sensownej, nazywa się dysonansem poznawczym (Aronson, 1992;Brehm, Cohen, 1962; Festinger, 1957; Festinger, Aronson, 1960).dysonans poznawczy: popęd spowodowany poczuciem dyskomfortu, pierwotniedefiniowany jako konsekwencja utrzymywania dwóch lub więcej niezgodnych ze sobąelementów poznawczych, następnie określany jako konsekwencja zaangażowania sięw działanie, które jest sprzeczne z koncepcją siebie jako osoby przyzwoitej i rozsądnejelementy poznawcze: myśli, uczucia, przekonania bądz
wiedza o czymśLeon Festinger (1957) dysonans definiował jako niezgodność między dwomaelementami poznawczymi.Mamy wiele przekonań na temat nas samych oraz na tematświata i czasami te przekonania są wzajemnie sprzeczne.Wez
my jako przykład ludzi,którzy palą papierosy.Jest bardzo prawdopodobne, że pojawią się u nich sprzeczne zesobą elementy poznawcze  wiedza o tym, że palą, z jednej strony i wiedza o tym, żepalenie papierosów może być przyczyną poważnych problemów zdrowotnych, zdrugiej strony.Z definicji, którą podał Festinger, wynika, że gdy dwa elementy są zesobą niezgodne, to ludzie doświadczają swoistego napięcia psychologicznegozwanego dysonansem.Czy rzeczywiście jakakolwiek niezgodność między elementami poznawczymiwywołuje dysonans? Gdyby można było zajrzeć do czyjejś głowy i zbadać istniejącetam przekonania, to niewątpliwie okazałoby się, że niektóre z nich są ze sobąsprzeczne, ale jednocześnie nie powodują dużego dysonansu, czyli stanu przykregonapięcia.Na przykład możemy uważać, że należy być czystym i schludnym, apewnego dnia zostawić otwartą tubkę pasty do zębów.Dla większości z nas taniezgodność nie będzie szczególnie niepokojąca.Inne rodzaje niezgodności, takie jaksprzeczność między następującymi elementami poznawczymi:  Palę papierosy" oraz Palenie papierosów może mnie zabić", najprawdopodobniej spowodują znaczniewiększy dysonans.Jak wskazuje powyższy przykład, nie wszystkie niezgodności poznawcze sąjednakowo niepokojące.W miarę jak rozwijała się teoria, coraz bardziej było jasne,że największe prawdopodobieństwo pojawienia się dysonansu jest wtedy, gdyzrobimy coś lub dowiemy się czegoś, co zagraża naszemu wyobrażeniu siebie, przezzaistnienie niezgodności między tym, kim sądzimy, że jesteśmy, a tym, jak sięzachowujemy  to znaczy przez działania lub myśli, które zagrażają naszejsamoocenie (Aronson, 1969; Greenwald, Ronis, 1978; Thibodeau, Aronson, 1992).Mówiąc krótko, dysonans poznawczy wystąpi wtedy, gdy czujemy się niemądrzy lubniemoralni.RYCINA 3.1.Jak redukujemy dysonans poznawczy [.]Dysonans poznawczy wywołuje uczucie dyskomfortu, a zatem pobudza do podjęciaprób jego zredukowania, w taki sam sposób jak głód lub pragnienie pobudza nas dojedzenia lub picia.Jednak inaczej niż w przypadku głodu lub pragnienia  różnesposoby redukowania dysonansu prowadzą do interesujących zachowań.Jakzredukować dysonans? Możemy to zrobić na trzy podstawowe sposoby:1 Przez zmianę naszego zachowania  tak, aby było ono zgodne zdysonansowym elementem poznawczym.2 Przez uzasadnienie naszego zachowania  zmieniając jeden z elementówpoznawczych tak, aby był on mniej sprzeczny (a zatem bardziej zgodny) zzachowaniem.3 Przez uzasadnienie naszego zachowania  dodając nowe elementypoznawcze, które są zgodne z zachowaniem i je wspierają.Podstawowe sposoby redukowania dysonansu przedstawione są na rycinie 3.1.Aby jedokładnie zilustrować, powróćmy do przykładu z paleniem.Załóżmy, że paliszpapierosy.Jest prawdopodobne, że doświadczasz dysonansu, ponieważ głupioangażować się w działanie, które może doprowadzić do bolesnej, 'przedwczesnejśmierci.W jaki sposób możesz zmniejszyć ten dysonans? Najprostszym sposobemjest zmiana swego zachowania: rzucić palenie.Zachowanie byłoby wtedy zgodne ztwoją wiedzą na temat związku między paleniem a rakiem.Niektórym udaje sięwłaśnie tak uczynić, lecz nie jest to łatwe  wielu próbowało rzucić palenie i nieudało im się to.Co zatem ci ludzie robią? Byłoby błędem zakładać, że z trudemprzełykają swoją porażkę i przygotowują się do śmierci.Na ogół starają sięzredukować dysonans, poszukując jakiegoś usprawiedliwienia dla swojegozachowania [ Pobierz całość w formacie PDF ]