[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.szczęścia.To pożądanie jest naturalne i jak widać z powyższych13 nie podlega wolnej woli.Jeśli chodzi o ciało i siły w nim drzemiące, to człowiek może być taki czy inny z racjinaturalnej jakości przez to, że ma taką czy inną kompleksję, takie lub inneusposobienie, czyli dyspozycję, a to na skutek jakiegokolwiek bądz działania na niegoprzyczyn Cielesnych, przyczyn, które nie mogą działać na umysłową część duszy,czyli na rozum, gdyż nie jest urzeczywistnieniem jakiegoś ciała.Tak więc, jakim ktojest, tj.jakie ma cielesne jakości, takim też wydaje mu się cel, gdyż człowiek podwpływem takiego właśnie usposobienia chyli się do wybrania lub odrzucenia czegoś.Ale te chylenia się podlegają sądowi rozumu, któremu jak już powiedziano14 pożądanie niższe jest posłuszne.Z tej wiec strony wolność woli nie doznajeuszczerbku.Natomiast jakości z czasem pojawiające się zachowują się jak sprawności iuczucia, dzięki którym człowiek bardziej chyli się do jednej rzeczy niż do drugiej.Jednakże te chylenia się również podlegają sądowi rozumu.Także i te jakościpodlegają mu, jako że od nas zależy: nabyć je drogą sprawczego wypracowania ich wsobie lub przystosowywania się powolnego do nich, czy też je odrzucić.Niczego więcw nas nie ma, co by sprzeciwiało się wolności woli./104/Artykuł 2CZY WOLNOZ WOLI JEST WAADZ ?Zdaje się, że wolność woli nie jest władzą, bo:1.Wolność woli (rozstrzygania) to tyle, co wolny sąd.Lecz sąd nie oznaczawładzy, ale czynność.Zatem wolność woli nie jest władzą.2.O wolności woli mówi się, że jest to zdolność woli i rozumu 1.Otóżzdolność oznacza łatwość z jaką władza coś czyni na skutek ustprawnienia.A więcwolność woli jest sprawnością.Również Bernard powiada, że wolność woli jest to: Sprawność duszy rozporządzająca sobą w sposób wolny 2.A więc nie jest władzą.3.%7ładna naturalna władza nie ginie na skutek.grzechu.Lecz wolność woli giniena skutek grzechu; świadczą o tym słowa Augustyna: Człowiek używający zlewolności woli i sam siebie gubi, i ją 3.A więc wolność woli nie jest władzą.Wbrew temu: Jak się wydaje, tylko władza jest podmiotem sprawności.Lecz wolnawola jest podmiotem łaski; przy jej pomocy wybiera dobre.A więc wolność woli jestwładzą.Odpowiedz: Aczkolwiek wolność rozstrzygania, czyli woli według właściwegoznaczenia wyrazu oznacza czynność, to jednak w powszechnym użyciu ten wyraz99 oznacza to, co jest początkiem tej czynności, mianowicie to, czym człowiek w sposóbwolny wydaje sąd.Otóż początkiem czynności w człowieku jest zarówno władza jak isprawność4.Wszak wyrażamy się: znam to dzięki wiedzy i dzięki władzy myślenia.Zatem wolność rozstrzygania, czyli woli musi być albo władzą, albo sprawnością, albowładzą wraz z jakąś sprawnością.%7łe wolność woli nie jest sprawnością, ni władzą wraz ze sprawnością, jasnymsię staje z dwóch powodów:Pierwsze.Jeżeli jest sprawnością, to musi być sprawnością naturalną, jako żewolność woli należy do naturalnego wyposażenia człowieka.Otóż nie istnieje w nasżadna sprawność naturalna do tego, na co rozciąga się wolność woli; bo do tego, doczego mamy naturalne usprawnienie, lgniemy w sposób naturalny, np.do uznaniapierwszych zasad.Na to zaś, ku czemu rwiemy się naturalnym pędem, wolność wolinie rozciąga się; odnosi się to do pożądania szczęścia, jak o tym już była mowa5.Zatem być naturalną sprawnością jest sprzeczne z istotną treścią wolności woli; zaśbyć sprawnością nie naturalną jest sprzeczne z jej naturalnością.Wychodzi więc nato, że wolna wola żadnym sposobem nie jest sprawnością.Drugie.Jasne to jest z określenia sprawności; otóż zdaniem Filozofa przezsprawność.człowiek przybiera stałą: dobrą lub złą postawę wobec uczuć iczynności 6; np.przez umiarkowanie przybiera stałą dobrą postawę wobecpożądliwości, zaś przez nieumiarkowanie złą; podobnie wiedza przysposabia nasdo należytego kierowania czynnościami myśli w poznawaniu prawdy, zaś sprawnośćbędąca przeciwieństwem wiedzy przysposabia nas zle.Otóż wolność woli maswobodę wyboru między doborem a złem i nie jest stałą postawą wobec jednegotylko.Niemożliwością więc jest, żeby wolność woli była sprawnością.Wychodzi więcna to, że jest władzą.Na 1.Niekiedy władza otrzymuje nazwę od swojej czynności.Tak jest i tu; od tejczynności, jaką jest: wolny sąd, rozstrzyganie, bierze nazwę władza, która jestpoczątkiem tejże czynności.A gdyby wolność woli, czyli rozstrzygania, oznaczałaczynność,, nie tkwiłaby stale w człowieku.Na 2.Nazwa zdolność (facultas) oznacza niekiedy władzę gotową dowykonywania czynności.W tym znaczeniu nazwę zdolność umieszczono wokreśleniu wolności woli
[ Pobierz całość w formacie PDF ]