Godman Peter Tajemnice inkwizycji

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Tak rozumiał Emaldi WiekLudwika XIV, dość dokładnie trafiając w przesłanie książki.Wolter, identyfi-kując protestantyzm z demokracją i wolnością w północnej Europie, wstępuje- zdaniem Emaldiego - dokładnie w ślady Ducha praw Monteskiusza.Odwołując się do książki, która już była na indeksie, Emaldi podbudowałżądanie zakazu Wolterowskich dzieł, i zajął się szyderstwem i kpiną, zktórymi Wolter traktuje inkwizycję, bo próbuje ona płody filozofiiwepchnąć w bariery chrześcijańskich dogmatów".Wolter ironią i sarkazmemwzbudza pogardę dla takich uświęconych aspektów katolickiego życia iwiary, jak posłuszeństwo duchowieństwu, celibat, cuda, sakrament mszy,dogmat o łasce Bożej.To wszystko wraz z pogardą dla papiestwa i lek-ceważeniem Stolicy Apostolskiej czyni Woltera równym ateiście, któryprzez swój wpływ na młodzież stanowi wielkie niebezpieczeństwo: podajemłodzieży słodką truciznę ze złotych kielichów".Zakaz, który zapadł 26lutego 1753 r., nie był jednak łatwy do zinterpretowania, bowiem Kon-gregacja Indeksu wprawdzie zaczęła od Ovres [sic!] de M.Voltaire.InDresden 1748", ale niżej wymieniła Le Siecle de Louis XIV.Publie parM.de Franceville a Berlin 1751".Zagrożona zatruciem młodzież musiała,jak widać, sama dojść, kto jej ten kielich podaje.204Wolter podawał swoją truciznę nie tylko w prozie.W formie wierszowanejnapisał (prawdopodobnie dla madame de Pompadour, metresy Ludwika XV)Precis de l 'Ecclesiaste {Zarys Ksiągi Eklezjastesa) i Precis du Cantiąue desCantiąues {Zarys Pieśni nad Pieśniami Salomona), obie decyzją paryskiegoparlamentu z 3 września 1753 r.wylądowały w płomieniach.Wolter wiedział,że te części Biblii były sporne.W swoim Słowniku filozoficznym {DictionnairePhilosophiąue) scharakteryzował Księgę Eklezjastesa5 jako dzieło zmysłowe-go, dojrzałego materialisty", który najwyrazniej dołączał umoralniające słowoo Bogu, żeby przytłumić skandal, jaki taka książka musiała wywołać".A potemdał wyraz swojemu zdziwieniu, że to niepobożne dzieło znalazło uświęconemiejsce pomiędzy księgami kanonicznymi".Nie mniej zadziwiające wydało musię włączenie do ksiąg kanonicznych Pieśni nad Pieśniami.Niektórzy uważaliją za pieśń rozwiązłą", inni za alegorię. Bezspornie alegoria ta jest nieco bezogródek - pisał Wolter w swoim Słowniku filozoficznym - i rodzi się pytanie,jaki sens nadaje Kościół wypowiedzi autora, że jego mała siostra nie ma piersi".Uwagi te, choć brzmią prowokacyjnie, nie były ani satyrą, ani dowodembraku szacunku.Wolterowska parafraza obu ksiąg biblijnych znacznie jełagodziła: tak np.autor wykreśla w Księdze Koheleta (Koh.2,8) aluzje dokonkubin Salomona, zaś ustęp, który można by przytoczyć na dowódpowątpiewania w nieśmiertelność duszy (Koh.3,18-21) w ujęciu Wolterazamienia się w potwierdzenie niezbędności tej wiary dla ludzkości. Ja wKohelecie złagodziłem wszystko, co w świecie metafizyki mogłoby sięwydawać zbyt ciężkie", oświadczył i usunął także szczegóły erotyczne,które w Pieśni nad Pieśniami grają tak znaczącą rolę.%7ładnych piersipodobnych do winogron, żadnych ust porównywanych do lilii, żadnegociała jak kość słoniowa.Obrazy są we francuszczyznie Woltera bardziejniewinne, ton mniej ekstatyczny.A jednak wszelkie wysiłki zmierzające dowyretuszowania być może gorszącego charakteru biblijnych tekstów poszłyna marne.W 1759 r.Zarysy zostały zakazane nie tylko przez paryskiparlament, lecz również przez Kongregację Indeksu.Autor był przekonany, że jego dzieła zostały umieszczone na indeksie,ponieważ odważył się zwersyfikować teksty biblijne.Ten pogląd nie byłgłupi.Metryczne wersje Pisma Zwiętego były od XVI stulecia zawsze5Stary Testament: Księga Koheleta lub Eklezjastesa; hebr.kohelet można przetłumaczyć:kaznodzieja.W Polsce używana jest nazwa Księga Koheleta".205zakazywane.Jednak zatrudniony przez Kongregację Indeksu cenzor LorenzoPeroli albo nie wyznawał się w zwyczajach swojego urzędu, albo uważał,że przepis o niewersyfikowaniu Biblii był już tak bardzo lekceważony, żenie miało sensu odwoływać się do niego.Skupił się za to na dosłownejwierności, z jaką Wolter trzymał się podstawy. On chce, żeby święteksięgi były wodzami, nie towarzyszami".Jakkolwiek trzyma się ich jako podstawy" i punktu wyjścia, to jednak schodzi z tej ścieżki.Raz jegowersja jest zbyt jaskrawa", kiedy indziej pozostaje w tyle za siłą biblijnegooryginału.Gdy mówi o próżności kochających kobiet", posługuje sięmową ludzkich zalotów.Cenzor Lorenzo Peroli niechcący nawiązał doróżnicy między sacrum a profanum, co w okresie kontrreformacji służyłoza kryterium pozwalające na zakazywanie poezji miłosnej, jednocześniepospieszył przetłumaczyć na język włoski - dla kardynałów nie znającychfrancuskiego - przytaczane przez siebie przykłady z tekstów Woltera.Plus ca change, plus c'est la meme chose.Do tego mianownika daje sięsprowadzić podstawowa tendencja raportu, którą sporządził Peroli o Wol-ierze.Oskarżywszy go najpierw o zbyt kurczowe trzymanie się tekstu,zarzucił mu następnie, że swobodnie sobie z nim poczynał.Gdy Wolterczynił aluzje do kobiecej urody albo ziemskiej miłości, które w Pieśni nadPieśniami mają tak wielkie znaczenie, był lubieżnikiem.Gdy omieszkałwspomnieć Sąd Ostateczny, który (według cenzora) w Kohelecie był wy-chwalany", to dlatego, że chciał podać w wątpliwość nieśmiertelność duszy.Szczytem oskarżeń był zarzut, że Wolter z Pieśni nad Pieśniami zrobił zwyczajny, wstrętny wiersz miłosny".Wobec takiej taktyki każda próbaobrony była z góry przegrana.Starczyło, aby cenzor przypomniał swoimprzełożonym, że dzieła Woltera już zostały w Paryżu zakazane.KongregacjaIndeksu nie mogła dać się zakasować laickiemu zgromadzeniu we Francji.Państwo i Kościół współzawodniczyły w potępieniu Woltera.Ledwie Wolter coś opublikował, w Rzymie umieszczano to na indeksie.Zapomniane było upomnienie o ostrożność, które wyraził w 1751 r.GiovanniAntonio Bianchi na zakończenie swojego raportu o Henriadzie pisząc, żedzieło wprawdzie obraża katolicyzm i bruka pamięć prawowiernych przy-wódców Kościoła, ale wyszło spod pióra poety, który posiada wielkąfantazję i pełne temperamentu poczucie humoru i zdobył sympatię wieluwykształconych ludzi we Włoszech.Powinniśmy wydać zakaz, ale albo go206zawiesić, albo zaopatrzyć klauzulą �dopóki [dzieło] nie zostanie spros-towane^' - żądał Bianchi.Z tym umiarkowanym stanowiskiem zwyciężyłabezkompromisowość Ganganellego.Wolter stał się dla rzymskiej inkwizycjiarcywrogiem.Posiadanie wspólnego wroga nie oznaczało jednak dysponowania uzgod-nionym trybem postępowania.Jak zazwyczaj, inkwizycja i KongregacjaIndeksu pracowały nie za bardzo oglądając się na siebie i bez koordynacji.W obu instytucjach przeważała jednak - nawet za czasów Benedykta XIV- frakcja równie głośna co mocna, będąca w stanie w pojedynkę pokrzy-żować plany papieża.Wezmy przykład Bianchiego.Będąc uczonym, poli-tykiem i autorem licznych tragedii udowodnił swoją wartość wykształconegoczłowieka Kościoła [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Search

Odnośniki