Siemieniewski Andrzej ks Wiele cieżek na różne szczyty. Mistyka religii

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Jest to głębokiepokrewieństwo mistycznego przeżywania wiary u chrześcijan i u %7łydów jakodialogicznego spotkania z Bogiem, który wyszedł człowiekowi naprzeciw i zapraszago do życia w świetle postawy Ja Ty.Zaproszenie to odwołuje się do najgłębszychstruktur osoby ludzkiej, do swoistego uzdolnienia dialogicznego, które zostałozawarte w stwórczym akcie, powołującym człowieka do istnienia.Podobieństwo, októrym tu mowa, wynika z modlitewnej lektury Zwiętej Księgi %7łydów i chrześcijan,Biblii.Rzeczywiście, czytamy na przykład u Evdokimova, że łaska wrodzona zostałazawarta w samym akcie Stworzenia człowieka.Wsparte to zostało od razuautorytetem jednego z Ojców Kościoła: jak pisze św.Maksym Wyznawca, �Bóg wsercu ludzkim złożył pragnienie Boga� 544.Trudno nie zauważyć, że zdanie tokoresponduje niemal idealnie z Buberowską formułą wrodzonego Ty (daseingeborene Du)545.Kolejne podobieństwo najgłębszych intuicji judaizmu i chrześcijaństwa wmaterii dialogu pomiędzy ludzmi a Bogiem można odkryć w kolejnym tekściefilozofa dialogu: Czego zatem doświadcza się od Ty? Właściwie niczego.Bo jegosię nie doświadcza. Co więc wiadomo o Ty? Wszystko.Bo nie wiadomo o nimjuż nic szczegółowego 546.Te zdania Martina Bubera korelują w zadziwiający sposóbz opisem kontemplacji mistycznej, jaki znajdujemy u św.Jana od Krzyża: jest onabeztreściowym doświadczeniem obecności Boga. Bóg uśpił wśród nocy wszystkichdomowników [duszy], czyli uciszył wszystkie jej władze, namiętności, odczucia ipożądania tak zmysłowe, jak i duchowe 547.Kontemplacja taka nie udziela żadnej wiedzy (w sensie systemu szczegółów), gdyż uczy wszystkiego (istnienia Boga ijego miłującej obecności). Najwznioślejszą rzeczą, jaka wydarza się międzyBogiem a duszą ludzką, jest miłość i bycie kochanym powiada chrześcijański autor,Kalistos, w Filokalii548.Czy nie znajdzie to paraleli w myśli Bubera, że najważniejszedzieje się właśnie między w das Zwischen, das Zwischenmenschliche?549Istnieją też analogie pomiędzy mistyczną myślą chrześcijańską a trzecimspośród wielkich żydowskich filozofów dialogu, E.Levinasem.Autor tenprzypomina: Mówiąc �Bóg � lub �Stwórca�, nie określamy nigdy samego Boga,lecz jego Oblicze zwrócone ku światu, to, co znajduje się �wokół Boga � 550.544P.Evdokimov, Poznanie Boga w Kościele Wschodnim, Kraków 1996, s.13.545M.Buber, Das dialogische Prinzip, Heidelberg 1965, s.31.546M.Buber, Ja i Ty, dz.cyt., s.44.547Zw.Jan od Krzyża, Noc ciemna, ks.II, 14, 2.548[Za:] P.Evdokimov, Poznanie Boga w Kościele Wschodnim, dz.cyt., s.36.549M.Buber, Das dialogische Prinzip, dz.cyt., s.271 n.550[Za:] P.Evdokimov, Poznanie Boga w Kościele Wschodnim, dz.cyt., s.21.115Równocześnie znawca i popularyzator teologii mistycznej Kościoła prawosławnego,P.Evdokimov, zauważa: Imiona Boże w Piśmie Zwiętym ukazują Oblicze Pańskiezwrócone ku światu 551.Owszem, niektóre sformułowania stosowane w długiej tradycji teologiimistycznej wymagają dziś przetłumaczenia na pojęcia dla nas bardziejkomunikatywne.Na przykład stosowane z upodobaniem w mistycznej teologiiprawosławnej pojęcie przebóstwienia trzeba będzie traktować być może jakowyrażające usposobienie do dialogu, jako podniesienie człowieka przez łaskę dostanu, w którym jest możliwe pełniejsze spotkanie z Bogiem.Na pierwszy rzut okaterminologia prawosławnej theosis (nauczanie o przebóstwieniu chrześcijanina, o przemianie w Boga ) może się wydać bliższa formułom panteistycznych nurtówhinduizmu niż dialogicznym określeniom Bubera lub Rosenzweiga.Wrażenie tojednak rozwieje się, jeśli spróbuje się odszukać najgłębsze intuicje stojące u zródełprawosławia.Oto na przykład Symeon Nowy Teolog (942-1022), jeden z największychteologów bizantyjskiej mistyki prawosławnej, nie waha się formułować obietnicychrześcijańskiej o złączeniu człowieka z Bogiem zarazem duchowo i cieleśnieprzez użycie słów: tak realizuje się to, co powiedział prorok Dawid �jesteściebogami i wszyscy synami Najwyższego� 552.Ten sam autor potrafi ująć to samodoświadczenie w słowach jak najbardziej przywołujących dialogiczne realiapersonalizmu chrześcijańskiego: Naucza się nas nieustannie, że spożywamy ipijemy Chrystusa, że jesteśmy w Niego przyodziani, że widzimy go, a i On też naswidzi 553.W przeciwieństwie do chrześcijańskiego przebóstwienia ubóstwieniew sensie hinduistycznej Wedanty wyraża radykalne uniemożliwienie dialogu przezzanegowanie różnic między jego partnerami.Są oni tym samym: Om Tat Sat ( Tyjesteś Tym ).Natomiast zaangażowane i pełne polemicznego zapału uwagi F.Rosenzweiga i M.Bubera mają sens następujący: jeżeli prawdą jest, że Om Tat Sat,to nie ma dialogu.Jeżeli prawdą jest, że to Ty jesteś Tym , to jesteś sam.A wtedytwoja wrodzona otwartość na spotkanie miłości, na wejście w dialog osób, twoje wrodzone Ty nie zazna spełnienia danego mu od Boga powołania [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Search

Odnośniki