oprac uksw 011206

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Ale jest jeszcze jeden wyjątek od tego domniemania bezprawności.Mianowicie ustawodawca może wprowadzić regulacje, które zezwalają na podjęcie określonych zachowań skądinąd uznanych w innych regulacjach prawnych za zakazane, albo może zezwolić na niewykonanie pewnych zachowań skądinąd w innych regulacjach prawnych uznanych za nakazane.W teorii prawa mówimy wówczas o konstrukcji normatywnej dozwolenia.Nie jest to norma prawna, w istocie dozwolenie oznacza ograniczenie zakresu nakazu lub zakazu.Np.zasadniczo jesteśmy zmuszeni płacić podatek od całości naszego dochodu ale są sytuacje w których ów nakaz doznaje ograniczenia i ustawodawca je wylicza, że określone grupy osób w ogóle nie muszą płacić podatku a inne nie muszą płacić od całości dochodów.Dopiero porównanie tych dwóch zakresów, zakazu i dozwolenia, pozwoli nam skonstruować rzeczywistą normę.Owe dozwolenia z teorii prawa w prawie karnym zwykło się określać kontratypami.Kontratypy, inaczej okoliczności wykluczające możliwość przyjęcia bezprawności czynu.Dygresja dotycząca dalszych szczebli struktury przestępstwa.Otóż okazuje się, że zasady odpowiedzialności karnej, definicję przestępstwa skonstruowano w ten sposób iż od strony pozytywnej ustawodawca uregulował znamiona typu czynu zabronionego (napisał co jest karalne) natomiast nigdzie ustawodawca nie wymaga od organu stosującego prawo osobnego udawadniania oskarżonemu, że jego czyn jest bezprawny albo zawiniony, albo karalny, albo karygodny.Innymi słowy obowiązujące prawo tak jest sformułowane, że te pozostałe przesłanki odpowiedzialności karnej domniemuje się z faktu realizacji znamion typu czynu zabronionego.Czyli można powiedzieć, że jeżeli zrealizowane są znamiona typu czynu zabronionego to domniemuje się, że czyn był bezprawny, zawiniony, karalny i karygodny, nie trzeba przeprowadzać osobnego dowodu.Oznacza to, że jak mówimy o domniemaniu pewnym jest to domniemanie, które można w istocie podważyć.Stąd ustawodawca koncentruje się nie tyle na definiowaniu tego czym jest bezprawność, czym jest wina, którą trzeba udowodnić, czym jest karalność i karygodność ile koncentruje się na opisie okoliczności, które owo domniemanie uchylają.I dlatego istotą naszych rozważań będzie refleksja nad okolicznościami wyłączającymi odpowiedzialność karną.Kontratypy wyłączające bezprawność.Kontratyp pojawia się tam, gdzie zachodzi kolizja dóbr prawnie chronionych tzn.iż danie posłuchu normie, za której przekroczenie grozi sankcja karna oznacza jednocześnie poświęcenie innego dobra prawnego, a więc niezrealizowanie normy odnoszącej się do innego dobra prawnego.Chodzi o pewną sytuację konfliktu, który może być rozstrzygnięty, ze względu na okoliczności faktyczne wyłącznie przez poświęcenie jednego z dóbr pozostających w konflikcie.Ten konflikt dóbr prawnie chronionych może mieć charakter aktualny albo potencjalny.Charakter aktualny ma konflikt dwóch dóbr wówczas kiedy w danej chwili nie jest możliwe utrzymanie, ochrona obu dóbr - dobra pozostają w takim konflikcie, że aby ochronić jedno trzeba poświęcić drugie.Klasycznym przykładem jest tutaj obrona konieczna - albo ja zginę, albo zginie potencjalny zabójca, nie ma możliwości żeby i moje życie i życie zabójcy było zachowane.Takim przykładem jest również stan wyższej konieczności.Przy charakterze potencjalnym kolizja polega na tym, że aby osiągnąć pewne dobro w przyszłości muszę poświęcić pewne dobro obecnie.Czyli żeby potencjalnie osiągnąć pewną wartość aksjologiczną dziś muszę poświęcić inną wartość aksjologiczną.Ta kolizja tkwi u źródeł kontratypu zwanego ryzykiem gospodarczym - dziś narażam na szkodę pewne wartości ekonomiczne po to żeby osiągnąć korzyść w przyszłości.W jaki sposób system prawny postuluje wyjście z tej kolizji? Kolizję dóbr należy rozstrzygnąć w sposób społecznie opłacalny, a więc wybierając dobro wyższej wartości.Jeżeli dochodzi do kolizji dwóch dóbr mam zawsze wybrać dobro wyższej wartości.Jest to banalna zasada ale trzeba ją zapamiętać, bo kodeks karny w sensie redakcyjnym nie wskazuje wprost czy dany przepis rozpoczynający się od słów „nie popełnia przestępstwa kto”, a więc przepis wskazujący jakąś okoliczność wyłączającą odpowiedzialność, z jakiego powodu ową odpowiedzialność karną wyłączono.I my musimy dojść do źródła wykluczenia odpowiedzialności karnej, musimy wiedzieć jakie racje tkwią za określoną regulacją prawną.Tam w kodeksie karnym gdzie wyłączenie odpowiedzialności karnej oparte będzie o kryterium społecznej opłacalności poświęcenia pewnego dobra prawnego, tam gdzie będzie chodzić o wyłączenie odpowiedzialności karnej, bo ktoś chronił dobro większej wartości mamy do czynienia z kontratypem.Gdzie owo uchylenie odpowiedzialności karnej wynika z innych źródeł będzie to być może okoliczność wyłączająca winę, karę lub karygodność.Żeby coś było kontratypem to musi się to opłacać.Oczywiście to jest idea, zasada, natomiast kolizję dóbr zdarzają się w życiu konkretnym, to nie jest sytuacja wymyślana przez ustawodawcę ale są to realne okoliczności jakie spotykają każdego z nas.Wobec tego zadaniem ustawodawcy jest próba sformalizowania pewnego rozstrzygnięcia, czyli ustanowienia takich stosownych reguł prawnych, żeby rzeczywiście zachowanie się w sytuacji kolizji dóbr społecznie opłacalne miało charakter zachowania legalnego, żeby nie groziła za to kara.Stąd pojawia się pojęcie typu, czy opisu okoliczności wyłączających bezprawność.Skonstruowany jest ten opis tak samo jak opis typu czynu zabronionego.Ów opis okoliczności wyłączającej bezprawność, kontratyp, ma swoje znamiona tak samo jak i typ.Ma swoje znamiona opisujące stronę przedmiotową, jak i znamiona opisujące stronę podmiotową.Podane są zgeneralizowane okoliczności, których zaistnienie powoduje, że dany czyn jest legalny [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Search

Odnośniki