Kazimierz Przerwa Tetmajer Na skalnym Podhalu

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Przyjdzie, patrzy, krzyknie:- E dyć to Dziki Juhas z Jurgowa! Widziałew go nie raz i nie dwa!Nie tak, ale musiał ogłupieć i nik haw tego montu nie narobieł, jacyon sam.Zdziurawieł se pieknie piersi, syje, gębe.rence na sękak.Taki je jak sito! Ale co sie mu stało? Ludzie na świecie!- Ale ze to beł hłop! - mówi Tyrała, bo się już dośmielili wszyscyza Sieczką ku niemu podejść.- Dziki Juhas? Luptowski? Ja go znał - powiada Tylka.- Ten, kiebycie beł do garzci dopad, tobyś był hnet w powietrzu zembami piętygonieł! Widziałek go na jarmaku w Lewocy.kie se konia na ramie-niak nosieł jak jarke.- Hej, spotkałew go i ja kielka razy - mówi Sieczka.- Raz se na śpaskoło młyńskie zahamował renkom w Saflarak.My prawie jehali z mia-sta.Młynarz leci - ki sie diabli zrobiło?! - jaze sie przezegnał, a ten trzi-mie i śmieje sie wereda.Co mi das? - pada - to ci puscem.Musiał mu daćdwa cwancygiery.jino ze to nie biedny cłek, ten Kamiński w Saflarak.124Na skalnym Podhalu- Ojce Siecka, słiście! - odzywa się Tylka.- Mnie sie widzi, ze onzywy jesce! Drga!Nachylił się Sieczka, a on właśnie, ten juhas, oczy otworzył i szep-ce: Hej, co mie zmogło? To dwoje: dziewka i las.I umarł.125Kazimierz Przerwa-TetmajerJAK JASIEK Z USTUPU, HANUSIA ODKR�L�W I MARTA UHERCZYK�WNAZ LIPTOWA ZPIEWALI W JEDNO SAO-NECZNE RANO KU SOBIEJasiek z Ustupu szedł z Ciemnych Smreczyn ku Zaworom.Z lasuon wychodził czarnego, gdzie taka głusza leżała, że aż bojno byłoposłuchać.Nic się tam nie odezwało, tylko dzik zaszuścił w mali-niakach, jeleń zbeczał gdzie przy wodzie krótkim, urywanym, gwał-townym bekiem albo cietrzew zafurczał w gałęziach.Na prawo odJaśkowej drogi huczała siklawa z Nizniego CiemnosmreczyńskiegoStawu w Piarżystej Dolinie.Tam kóz moc.Po Pośrednim Wierchu,po Cubrynie, po Liptowskich Murach chodzą kierdelami jak owce.Kozicki, kozicki, wtorędyz hadzajom?W Dolinie Piordzystej, tam one bywajom!- jest śpiewka.Sucha, od piorunu uwiędła, czerwona limba popod Zawory rośnie,tam idzie Jasiek z Ustupu, a śpiewa po wesołemu, ze zbójecka.Ale odzbójeckiego wesela do szubienicy zawsze nie precz.Co zbójnik krokukroczy, to ku niemu śmierć krokiem bliżej.Tak on śpiewał:Ej moja freirecko, nie załuj mi gemby,Ej bo mi juz śmierztecka wyscyrzuje zemby!Ej moja freirecko, nie zaluj mi dudka,Ej bo mi juz hań zwoni na zomecku klódka!Ej moja freirecko, nie zaluj mi licka,126Na skalnym PodhaluEj bo mi sie hań z wiersku iskrzy siubienicka!Ej moja freirecko, nie trzymaj mie w sieni,Ej bo mi juz na truhłe ten jedlicke ścieni!Ej moja freirecko, ni załuj mi ciała,Ej bo mie pohowajom, ty bedzies płakała!.Ej ha!.Myśli on sobie tak śpiewając o Hanusi Królównie, która się w nimmocno zakochała i niczego mu nie odmawia, owszem, sama się tulii choć się wstydzi, nie może westchnień miłosnego pragnienia zatłu-mić, kiedy są ze sobą na szopie przy Gąsienicowych Stawach.Tamona pasie krowy piękne, cisawe i czarne, siwe i czerwone.Nazywająsię Brzezula.Cisula, Kawula, Aaciata, bo wiele na niej łat białych,czarnych i żółtych, Siwula i rozmaicie jeszcze inaczej.Piękne to sąkrowy, dobrze się pasą i dużo dają mleka.Miło jest patrzeć, kie-dy pozberkując spiżowymi dzwonkami, stąpają po zielonej trawiei mchach pomiędzy kosodrzewiny, skubią trawę i mech lub ległszyrzędami.przeżuwają połknięty pokarm.Poją się one w czystympotoku, co z Zielonego Stawu spod Swinnicy płynie, a na noc za-mykają do szopy, na strychu której jest posłanie Hanusi.Zaszła onateraz het aż na Liliowe, poziera ku Tatrom i śpiewa kochająca:Janickowa krasa rada owce pasa,we dnie po dolinie, w nocy przi dziewcynie.(Ale obecnie odbiegł on owiec w złodziejskim interesie na Liptowiekoło Hradku).Nie było, nie było nad wirsyk zielony,od orawskiej strony cisem porośniony.Nie było, nie było nad Jasia mojego,kiek go uwidziala z wirsku zielonego.Kiek go uwidziala, jaze mi zagrzmiało,to moje serdecko skrzidłem sie mi stało.127Kazimierz Przerwa-TetmajerSkrzydłem sie mi stalo, skrzydłem poleciało,na Jaśkowej ceście słońcem zajaśniało.Pozierojcie, dziewki, pozierojcie w pole,jako se Janicek idzie między skole.Darmo wy sie, dziewki, w niego wpatrzujecie,bo on ino jedne mnie widzi na świecie!.Wiedziała ona.że ku Jaśkowi wiele dziewcząt we wsi serce ob-raca.Nie wiedziała jednak, że w polanach popod Krywaniem, podDoliną Ważecką, skąd widać wysoki, pochylony, zielony szczytKrywania, potargane turnie Ostrej i Krótkiej i wyniosły, zębatygrzbiet Soliska, gdzie rosną ogromne trawy, człowiekowi pod pachy,i moc ziół i kwiatów bujnych i woniejących, swobodnym słońcemz ziemi dobytych: piękna i smutna Marta Uherczykówna (z pokole-nia tych Uherczyków, z których jeden Janosi-kowym towarzyszembył i przy jego boku w walce z żołnierzami cesarskimi zginął) serceswoje i młode i gibkie.i pachnące żywicą ciało ofiarowała Jaśkowina miękkich mchach w podkrywańskim lesie, w południową spie-kotę słońca, kiedy moc ludzi odchodzi, a członki same się wyrywajądo uścisku.Opowiadał on jej o swoim bogactwie, jako mu sie stowłasnych owiec po Kościelcu pasie, strzeżonych przez psy wielkiei silne, których jest sześć.I tym bogactwem ją zalśnił i przyniewolił.Naprawdę zaś miał on owiec sześć, a psa żadnego.Ale używszy jejskuszonej opowiadaniem krasy, odszedł i co miał powrócić.niewrócił.Więc piękna i smutna Marta Uherczykówna, której licasmagłe wyhodowała zimna woda kryniczna z Ważeckiego Potoku,a krągłe, czarowne biodra wykołysał wiatr z Krywania wiejący, znaswoją dolę i śpiewa pełna żalu:Hej Krywaniu, Krywaniuwysoki!Płyną, lecą spod ciebiepotoki! -128Na skalnym PodhaluTak sie leją moje łzy,jak one,hej Izy moje, łzy niezapłacone.Hej Krywaniu, Krywaniuwysoki!Płyną, lecą nad tobąobłoki -Tak się toczy moja myśl,jak one,hej te myśli, te myśli stracone.Hej Krywaniu, Krywaniuwysoki!Idzie od cię szum lasówgłęboki,a mojemu idzie żal kochaniu - -hej Krywaniu, Krywaniu, Krywaniu!.Zaś Jasiek z Ustupu, rad z siebie i wesoły, jako zwykle parobekgóralski, któremu się wszędzie równo zdaje i który się nie czuje idąc,wyszedł był właśnie na Zawory i pogląda ku polskiej stronie.Małoma już drogi? przekiełznie po zboczu pod Walentkową, śmignie potrawach popod Swinnicę i już jest na Liliowem, skąd widać szałasyprzy Stawach Gąsienicowych i szopę Hanusiną, gdzie jest słodkospać, a słodziej jeszcze nie spać [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Search

Odnośniki