[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.in.Psalmu wiary), a także Irydiona (w wypisach zamieszczonoepilog tego dramatu).Literaturę polityczną reprezentowali w chrestomatiim.in.Andrzej Frycz Modrzewski {Opoprawie Rzeczypospolitej), Stanisław Orzechowski, Krzysztof Warszcwicki, PiotrSkarga (kazania o miłości ojczyzny i o prawach niesprawiedliwych), Krzysztof Opaliński, Szymon Starowolski, Andrzej Maksymilian Fredro, Stanisław Leszczyński (Głoswolny wolność ubezpieczający), Stanisław Konarski [O skutecznym rad sposobie), Hugo Kołłątaj [Anonima listów kilka), Stanisław Staszic [Uwagi nad życiem fana Zamoyskiego) i Karol Libelt, literaturę piękną Jan Kochanowski (z takpatriotycznymi utworami, jak: Satyr, O spustoszeniu Podola przez Tatarów czy Odprawa posłów greckich), AndrzejKrzycki, Klemens Janicki, Mikołaj Rej, Aukasz Górnicki, Sebastian Klonowie, Szymon Szymonowie i Wacław Potocki.Do Wypisów trafiło sporo utworów poświęconych walce POLACY NA KREMLU I INNI! HISTORYJEz Turkami, co wydaje się zrozumiałe, zważywszy na wybitnie antytureckie nastawienie ówczesnych władz rosyj-skicb'"\ Wiek oświecenia reprezentowali Ignacy Krasicki,Franciszek Zabłocki i Franciszek Karpiński, następne stulecie - wspominani już Adam Mickiewicz, Juliusz Słowackii Zygmunt Krasiński, ponadto Seweryn Goszczyński, Aleksander Fredro, Henryk Rzewuski, Józef Korzeniowski, Wincenty Pol, Teofil Lenartowicz i Józef Ignacy Kraszewski.Z pamiętnikarzy nie zabrakło Stanisława %7łółkiewskiego, Jana Chryzostoma Paska i Jędrzeja Kitowicza.Z historykówzaprezentowano Jana Długosza, Marcina Bielskiego, Marcina Kromera, Macieja Stryjkowskiego, Swiętosława Orzełskiego, Wespazjana Kochowskiego, Adama Naruszewicza,Joachima Lelewela, Karola Szajnochę i Józefa Szujskiego.Do wypisów nie trafił żaden z utworów wychwalającychcarów, ich namiestników i obrońców, i to nawet najświetniejszych piór, żeby wymienić choćby wiersz FranciszkaKarpińskiego Do książęcia Mikołaja Repnina, generał-gu-bernatora Litwy 1794 czy tegoż Przeciw pojedynkom,w którym poeta, jak powiedział Mickiewicz, na klęczkachbłaga Katarzynę o łaskę.Nie masz w tych słowach uczuciapolskiego A sięgając o parę klas niżej, wiersze sławiącepomnik wzniesiony zabitym generałom, którzy w Noc Listopadowa odmówili przyłączenia się do powstania'".Z twórczości Henryka Rzewuskiego zamiast fragmentu Pamiątek Soplicy do Wypisów mógł przecież trafić ultraserwi-listyczny fragment Pamiętników Bartłomieja Michałowskiego, z aprobatą opisujący konfederację targowicką, czyalbum sławiący pobyt Aleksandra II w Wilnie (1858) i moralne odrodzenie Polaków w szerokiej słowiańskiej rodzinie "\ A i z samego Mickiewicza niefortunny wstęp do Konrada Wallenroda (Petersburg 1829), w którym czytamy, izMikołaj I, będąc zarówno ojcem wszystkich, zapewniawszystkim wolne posiadanie dóbr ziemskich i droższychjeszcze dóbr moralnych i umysłowych.Nie tylko poddanymswoim istniejącą wiarę, zwyczaje i mowę, ale nawet zatracone [.] pamiątki dawnych wieków [.] wydofjyć i ochra- KAOPOTY Z.SILNYM SSIADEMiać rozkazuje".Przedrukował go skwapliwie nieżyczliwynpoecie Orzeł Biały" (1845) wychodzący w Paryżu'".Carskie władze oświatowe nie wymagały zresztą, jak sięwydaje, podobnych deklaracji.Zwiadczy o tym również fakt,że kiedy z inicjatywy podobno Stanisława Jana Kantego Mi-kuckiego (1814-1890), językoznawcy i docenta Uniwersytetu Warszawskiego, zaczęto publikować chrestomatię wiejską do użytku szerokich kręgów, trafiły do niej obokutworów Wacława Aleksandra Maciejowskiego, KazimierzaWójcickiego i Karola Szajnochy poezje lana Kochanowskiego, Teofila Lenartowicza, Antoniego Malczewskiego i Adama Mickiewicza (w tym obszerne ustępy z Pana Tadeusza)-Nie znalazł się natomiast żaden z wierszy sławiących Rosjęlub cara.Chrestomatia wiejska zasługuje na uwagę, ponieważ teksty polskie były w niej drukowane grażdanką (!). Pragnąc zaznaczyć swoją prawomyślność i obłowić się przytej sposobności groszem rządowym i orderem, umyślił Mi-kucki opracować nie tylko podręczniki elementarne polskieczcionkami rosyjskimi, lecz przedrukować powieści autorów polskich w takiej że samej szacie, by tym sposobem odzwyczaić młode pokolenie od czytania książek w rodowitymjęzyku polskim" - pisze Aleksander Kraushar.Propozycjezastąpienia łacińskiego alfabetu grażdanką przedstawił carowi już w r.1843 S.S.Uwarow, ówczesny minister oświaty
[ Pobierz całość w formacie PDF ]