[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Z kwiatu tak owoc się tworzy, jak kiełek z kłosa wyrasta,Ciężar na szali wag każdy swój ciężar ma254.Wreszcie [przez to], że zarzucają nam ojcowskiej surowościokowy i lochy, kwiat świetlanego o nas mniemania ani nie zostajenaruszony, ani nie więdnie.Bo gdyby nazbyt surowy sędzia ukarał kogośbez wyroku, nie rzuca nań przez to niesławy; jakimże więc sposobemojcowskie skarcenie może zniesławić?255 Słuchaj, co mówi prawo:Bezecność wcale na ciebie nie spada z tego jedynie powodu, że wtrąconocię do więzienia, że z rozkazu prawem ustanowionego sędziego nałożonoci więzy256.Znowu, gdy bez zbadania sprawy powiedziano: popełniłeśoszczerstwo257,253Obrona prawego urodzenia Zbigniewa? T.Tyc, Zbigniew, s.27n.254Antyteza do wiersza  inwektywy na Niemców i Prażan z mowyoskarżyciela.Por.wyżej, przyp.227.255Prawo rzymskie mówi w tym kontekście o skazaniu bez dowo-dów, a nie bez wyroku; Balzer, I, s.471, przyp.4.256Codex, 2, 11, 1.257W rękopisach zniekształcone sicophantis emendowane przez A.Bielowskiego na �������������, MPH II, s.326; Codex 2, 11, 17; Balzer, II, s.177 n., 232 n.a na żądanie obrońcy odpowiedzią było [tylko] przedstawioneorzeczenie sędziego, to bynajmniej ciebie nie zniesławia.Ponadto twójkrewny niech się nie obawia zniesławiającej opinii, chociaż poprzeprowadzeniu śledztwa za zbrodnię został poddany chłoście, jeżeli niepoprzedził jej wyrok orzekający plamę niesławy258.Resztę w końcustosowniej pominąć milczeniem niż zbijać.Dziwimy się jednak, iż takdalece pobłaża się przeciwnikom, że natychmiast nie poddaje się sądowejsurowości tych, którzy sądzą, iż więcej przypada w udziale sporom niżprawu, i usiłują przekonać raczej przez zręczne przytaczanie fałszywychzarzutów niż przez wykazanie prawdy.Jeśliby ktoś  mówi prawo  byłtak zuchwały, iż uważałby za stosowne walczyć nie dowodami,lecz obelgami, dozna uszczerbku swego dobrego imienia.Niemożna bowiem tak dalece być pobłażliwym, żeby ktoś odstąpiwszy odsprawy posuwał się bądz
jawnie, bądz
podstępnie do znieważenia swegoprzeciwnika; a jeśli to uczyni, zapłaci dwa funty złota na rzecz skarbu259.Jest więc jaśniejsze od słońca na podstawie silniejszych argumentów, żenie było ani powodu, ani śladu występku; i ani sama natura rzeczy, aninatura ludzka nie mogły zezwolić na występek.Również i tegodowiedziono, że czegoś innego ani miłość żądać, ani rozum wymagać niemógł; co przezornie zatajono, usłużnie [to] zostało ujawnione i sumienniezałatwione.Jednakże i to wykazano, że moment nierozwagi niepowinien szkodzić.Owszem, przeciwnik własnym przebity mieczemducha wyzionął.I nie zniesławiła nas ojcowska nagana260, wszystkie zaśplewy przeciwników do cna rozwiały się w powietrzu, a ów potrójnysznur261, przecięty ostrą brzytwą dowodów,258Codex, 2, 11, 14.259Codex, 2, 6, 6, l, co również w Decretum Gratiani II, C.3, q.7, c.2.Co do zwyczajowej sankcji pieniężnej strony się umawiały, stąd nie mao tym w księgach.Wysokość grzywny, duas auri libras, Wincenty podajebyć może na podstawie interpretacji zasłyszanej na studiach; Balzer, I,s.473, 541.260Codex, 2, 11, 13.261Księga Koheleta 4, 12, powołana już raz w mowie oskarżyciela.zamienił się w spopielałe pakuły.Jeśli więc za nas walczą miłość, dowodyprawa, jeśli przeciwników za obelgę i zniesławienie prawo obwinia idomaga się ukarania, nie widzę, jaka przebiegłość, jaki Proteusz mógłbybądz
wyrok uwalniający nas zmienić, bądz
pętlę kary odciąć im lubrozwiązać.Zmiłować się jednak należy, ponieważ żadna inna zaleta niejest tak właściwa majestatowi władcy jak ludzkość, gdyż jedynie przez niąnaśladujemy Boga262.A więc:Skory niech będzie władca do nagród, niechętny karaniu;Im sprawiedliwszy chce być, tym więcej dobroci niech ma"263.Cóż więc sądzisz, mój Janie, powinien być uwolniony, czy nie? Moimbowiem zdaniem:Wszystko niepewne pewnym się staje w ustach wymownych.[29] JAN: Czy nie wiesz, iż śmierć i życie jest w mocy języka? Ani teżnie są tobie obce podwójny wąż Hermesa i usypiająca laska Merkurego264.Albowiem ci, którzy sprawy wątpliwe rozstrzygają, upadłe podnoszą,nadwątlone naprawiają  nie mniej zasługują się rodowi ludzkiemu, niżgdyby w bitwach odnosząc rany ratowali ojczyznę i krewniaków.Stądmówi cesarz:  Najznakomitszym mówcom przyznać należy sześćdziesiątfuntów złota.Wszyscy bowiem mają korzyści z tego, czego wedle osąduogółu udziela się najprzedniejszym"265.Atoli kimże ja jestem albo kiedyprzynajmniej marzyłem na dwuszczytowym Parna-sie266 o jakiejś iskierce [znajomości] prawa, żebyś ode mniewymagał [odgadnięcia] wyroku sądowego267, skoro wydanie262Codex 5, 16, 27, 1. Proteusz  bóstwo morskie, przemieniał sięw różne postacie zwierząt i żywiołów.263Owidiusz, Listy z Pontu I 2, 121.264Grecki bóg Hermes miał rzymskiego odpowiednika w postaciMerkurego.Laska, tzw.kaduceusz, używana przez heroldów, na wyob-rażeniach tego bóstwa opleciona była dwoma wężami.265Codex,2,7,14oraz2,7,25pr.266Persjusz, Prolog, w.2.267 iudicialem calculum, termin prawa rzymskiego zaczerpniętyz Epitome Iuliani; Balzer, I, s.458 [ Pobierz całość w formacie PDF ]