10(2)id 10743

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Oświadczam ci także, że jeżeli opuścisz kiedy ten sklep; to chyba razem ze mną.Stanowisko Szlangbauma wyjaśniło się od razu; dziś mnie prędzej coś powiedzą (ba! nawet zwymyślają) aniżeli jemu.Ale czy wynalazł kto sposób przeciw półsłówkom, minom i spojrzeniom?.A to wszystko truje biedaka, który mi nieraz mówi wzdychając:- Ach, gdybym się nie bał, że mi dzieci zżydzieją, jednej chwili uciekłbym stąd na Nalewki.- Bo dlaczego, panie Henryku - spytałem go - raz się, do licha, nie ochrzcisz?.- Zrobiłbym to przed laty, ale nie dziś.Dziś zrozumiałem, że jako Żyd jestem tylko nienawistny dla chrześcijan, a jako meches byłbym wstrętny i dla chrześcijan, i dla Żydów.Trzeba przecie z kimś żyć.Zresztą - dodał ciszej - mam pięcioro dzieci i bogatego ojca, po którym będę dziedziczyć.Rzecz ciekawa.Ojciec Szlangbauma jest lichwiarzem, a syn, ażeby od niego grosza nie wziąć, bieduje po sklepach jako subiekt.Nieraz we cztery oczy rozmawiałem o nim z Lisieckim.- Za co - pytam - prześladujecie go? Wszakże on prowadzi dom na sposób chrześcijański, a nawet dzieciom urządza choinkę.- Bo uważa - mówi Lisiecki - że korzystniej jadać macę z kiełbasą aniżeli samą.- Był na Syberii, narażał się.- Dla geszeftu.Dla geszeftu nazywał się też Szlangowskim, a teraz znowu Szlangbaumem, kiedy jego stary ma astmę.- Kpiliście - mówię - że stroi się w cudze pióra, więc wrócił do dawnego nazwiska.- Za które dostanie ze sto tysięcy rubli po ojcu - odparł Lisiecki.Teraz i ja wzruszyłem ramionami i umilkłem.Źle nazywać się Szlangbaumem, źle Szlangowskim; źle być Żydem, źle mechesem.Noc zapada, noc, podczas której wszystko jest szare i podejrzane!A swoją drogą Stach na tym cierpi.Nie tylko bowiem przyjął do sklepu Szlangbauma, ale jeszcze daje towary żydowskim kupcom i paru Żydków przypuścił do współki.Nasi krzyczą i grożą, ale nie jego straszyć; zaciął się i nie ustąpi, choćby go piekli w ogniu.Czym się to wszystko skończy, Boże miłosierny.Ale, ale!.Ciągle odbiegając od przedmiotu zapomniałem kilku bardzo ważnych szczegółów.Mam na myśli Mraczewskiego, który od pewnego czasu albo krzyżuje mi plany, albo wprowadza w błąd świadomie.Chłopak ten otrzymał u nas dymisję za to, że w obecności Wokulskiego trochę zwymyślał socjalistów.Później jednakże Stach dał się ubłagać i zaraz po Wielkiejnocy wysłał Mraczewskiego do Moskwy podwyższając mu nawet pensję.Nie przez jeden wieczór zastanawiałem się nad znaczeniem owej podróży czy zsyłki.Lecz gdy po trzech tygodniach Mraczewski przyjechał stamtąd do nas wybierać towary, natychmiast zrozumiałem plan Stacha.Pod fizycznym względem młodzieniec ten niewiele się zmienił: zawsze wygadany i ładny, może cokolwiek bledszy.Mówi, że Moskwa mu się podobała, a nade wszystko tamtejsze kobiety, które mają mieć więcej wiadomości i ognia, ale za to mniej przesądów aniżeli nasze.ja także, póki byłem młody, uważałem, że kobiety miały mniej przesądów aniżeli dziś.Wszystko to jest dopiero wstępem.Mraczewski bowiem przywiózł ze sobą trzy bardzo podejrzane indywidua, nazywając ich „prykaszczykami”, i - całą pakę jakichś broszur.Owi „prykaszczykowie” mieli niby coś oglądać w naszym sklepie, ale robili to w taki sposób, że nikt ich u nas nie widział: Włóczyli się po całych dniach i przysiągłbym, że przygotowywali u nas grunt do jakiejś rewolucji.Spostrzegłszy jednak, że mam na nich zwrócone oko, ile razy przyszli do sklepu, zawsze udawali pijanych, a ze mną rozmawiali wyłącznie o kobietach, twierdząc wbrew Mraczewskiemu, że Polki to „sama prelest” - tylko bardzo podobne do Żydówek.Udawałem, że wierzę wszystkiemu, co mówią, i za pomocą zręcznych pytań przekonałem się, iż - najlepiej znane im są okolice bliższe Cytadeli.Tam więc mają interesa: Że zaś domysły moje nie były bezpodstawnymi, dowiódł fakt, iż owi „prykaszczykowie” zwrócili nawet na siebie uwagę policji.W ciągu dziesięciu dni, nic więcej, tylko trzy razy odprowadzano ich do cyrkułów.Widocznie jednak muszą mieć wielkie stosunki, ponieważ ich uwolniono.Kiedym zakomunikował Wokulskiemu moje podejrzenia co do „prykaszczyków” - Stach tylko uśmiechnął się i odparł:- To jeszcze nic.Z czego wnoszę, że Stach musi być grubo zaawansowany w stosunkach z nihilistami.Proszę sobie jednak wyobrazić moje zdziwienie, kiedy zaprosiwszy raz Klejna i Mraczewskiego do siebie na herbatę przekonałem się, że Mraczewski jest gorszym socjalistą od Klejna.Ten Mraczewski, który za wymyślanie na socjalistów stracił u nas posadę!.Ze zdumienia przez cały wieczór nie mogłem ust otworzyć; tylko Klejn cieszył się po cichu, a Mraczewski rozprawiał.Jak żyję, nie słyszałem nic równego.Młodzieniec ten dowodził mi przytaczając nazwiska ludzi, podobno bardzo mądrych, że wszyscy kapitaliści to złodzieje, że ziemia powinna należeć do tych, którzy ją uprawiają, że fabryki, kopalnie i maszyny powinny być własnością ogółu, że nie ma wcale Boga ani duszy, którą wymyślili księża, aby wyłudzać od ludzi dziesięcinę.Mówił dalej, że jak zrobią rewolucję (on z trzema „prykaszczykami”), to od tej pory wszyscy będziemy pracowali tylko po osiem godzin, a przez resztę czasu będziemy się bawili, mimo to zaś każdy będzie miał emeryturę na starość i darmo pogrzeb.Wreszcie zakończył, że dopiero wówczas nastanie raj na ziemi, kiedy wszystko będzie wspólne: ziemia, budynki, maszyny, a nawet żony.Ponieważ jestem kawalerem (nazywają mnie nawet starym) i piszę ten pamiętnik bez obłudy, przyznam więc, że mi się ta wspólność żon trochę podobała.Powiem nawet, że nabrałem niejakiej życzliwości dla socjalizmu i socjalistów.Po co oni jednak koniecznie chcą robić rewolucję, kiedy i bez niej ludzie miewali wspólne żony?Tak myślałem, ale tenże sam Mraczewski uleczył mnie ze swoich teoryj, a zarazem bardzo pokrzyżował moje plany.Nawiasowo powiem, że serdecznie chcę, ażeby się Stach ożenił.Gdyby miał żonę, nie mógłby tak często naradzać się z Colinsem i panią Meliton, a gdyby jeszcze przyszły dzieci, może zerwałby wszystkie podejrzane stosunki.Bo co to, żeby taki człowiek jak on, taka żołnierska natura, żeby kojarzył się z ludźmi, którzy bądź jak bądź nie występują na plac z bronią przeciw broni.Węgierska piechota i wreszcie żadna piechota nie będzie strzelać do rozbrojonego przeciwnika.Ale czasy zmieniają się.Otóż bardzo pragnę, ażeby się Stach ożenił, i nawet myślę, że upatrzyłem mu partię.Bywa czasem w naszym magazynie (i bywała w tamtym sklepie) osoba dziwnej urody.Szatynka, szare oczy, rysy cudownie piękne, wzrost okazały, a rączki i nóżki - sam smak!.Patrzyłem, jak raz wysiadała z dorożki, i powiem, że mi się gorąco zrobiło wobec tego, com ujrzał [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Search

Odnośniki