[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Człowiekokazuje, \
e jest gotowy do rozwoju, gdy podejmuje tę próbę z własnej woli, nie zaśdlatego, \
e się go zmusza.Grupa T a kształtowanie empatiiW rozdziałach poświęconych agresji i uprzedzeniom była mowa o tym, \
e znaczniełatwiej jest skrzywdzić lub zabić inną osobę, jeśli się ją najpierw zdehumanizuje.Gdymyślimy o południowowietnamskim chłopie jako o  gnojku , wówczas czujemy się mniejwinni, podpalając jego dom lub zabijając jego \
onę i dzieci.Gdy myślimyo funkcjonariuszu policji jako o  świni lub o studencie jako o  długowłosym cudaku ,chroni to nas od przykrości, kiedy zabieramy się do krzywdzenia ich.Najbardziej fascynującym aspektem grup T jest mo\
liwość odwrócenia tego procesu.Jak wskazują wyniki badań, gdy jednostki znajdują się w sytuacji, w której mówiąszczerze i słuchają siebie nawzajem, wówczas zaczynają rozumieć się wzajemnie.Zrozumienie nie zawsze prowadzi do sympatii: mogę cię rozumieć i zdecydować, \
e niejesteś osobą w moim typie, trudno jednak byłoby mi dojść do wniosku, \
e nie jesteśw ogóle osobą.Mógłbym więc postanowić, \
e nie będę twoim przyjacielem lub \
e nigdynie będę kolegować się z tobą, lecz byłoby mi bardzo trudno zdecydować, \
e cięskrzywdzę lub zabiję, nie doznając jednocześnie cierpienia i silnego poczucia winy.W trakcie moich kontaktów z grupami, przy niezliczonych okazjach byłemświadkiem tego procesu.Widziałem białych i Murzynów (lub osoby z tzw.establishmentu i zbuntowaną młodzie\
), jak zaczynali od ponurej podejrzliwości,stopniowo ujawniali swą animozję i nieufność, a niekiedy krzyczeli na siebiew rozdra\
nieniu, frustracji i gniewie.Jednak\
e w większości przypadków zaczynali oniw końcu słuchać siebie nawzajem i analizować swoje własne uczucia szczerze i otwarcie.Istotnie, rzadko kończyło się na tym, \
e rzucali siÄ™ sobie w ramiona lecz rzadko te\
rozchodzili się bez uświadomienia sobie, \
e inna osoba jest te\
osobą.Na początku tego rozdziału powiedziałem, \
e grupy T nie są lekarstwem nawszystko, jak niekiedy twierdzą ich zagorzali zwolennicy.Powtarzam teraz tostwierdzenie: grupy T prawdopodobnie nie mogą same zbawić całe o świata, leczwykorzystane właściwie stanowią skuteczną technikę rozwijania samoświadomościi wzajemnego zrozumienia między ludz
mi.287Rozdział 9.Psychologia społeczna jako nauka*Wybitny psycholog radziecki, Paweł Siemianow, zauwa\
ył kiedyś, \
e człowiekzaspokaja swój głód wiedzy w dwojaki sposób:1) obserwuje swoje otoczenie i stara się zorganizować to, co nieznane, w sposóbsensowny i znaczący (to jest właśnie nauka);2) reorganizuje znane otoczenie w celu stworzenia czegoś nowego (to jest sztuka).Zeswego własnego doświadczenia chciałbym dorzucić uwagę, \
e w psychologii społecznejobie te dziedziny często stapiają się ze sobą: eksperymentator posługuje się sztuką, abywzbogacić swą wiedzę.W tym rozdziale** postaram się opisać, jak się to dzieje.* Wiele myśli zawartych w tym rozdziale ujrzało po raz pierwszy światło dziennekilka lat temu w artykule, który napisałem dla The Handbook of Social Psychologywe współpracy z J.Merrillem Carlsmithem.Miło mi wyrazić wdzięczność dr.Carlsmithowi za doniosły wkład, jaki wniósł w moje ujęcie tego tematu (przyp.autora).** Tytuł rozdziału sugeruje, \
e autor wróci raz jeszcze do rozwa\
ań nad przedmiotem psychologiispołecznej, podjętych w wielkim skrócie w rozdziale 1.Faktycznie, rozdział ostatni poświęcony jest analiziewartości badań eksperymentalnych w psychologii społecznej oraz problemom etycznym związanym z takimibadaniami.Wobec rekomendowanego przez autora stanowiska, \
e psychologia społeczna jako nauka - toeksperymentalna psychologia społeczna, wysuwane są ró\
ne zastrze\
enia.Por.tak\
e przedmowa do wydaniapolskiego tej pracy (przyp.red.nauk.).288W rozdziale 2 opisałem pewne wydarzenie, które miało miejsce w ParkuNarodowym Yosemite.W skrócie wydarzenie to miało przebieg następujący: Bardzowielu obozowiczów, których w nocy obudziły okrzyki przera\
enia, pospieszyło z pomocąosobie wzywającej ratunku.Poniewa\
zachowanie tych obozowiczów ró\
niło sięzdecydowanie od zachowania świadków morderstwa Kitty Genovese (38 osób patrzyło,jak kobietę zakłuto no\
em na śmierć, nie próbując w \
aden sposób przyjść jej z pomocą),zastanawiałem się, co mogło spowodować tę ró\
nicę między zachowaniem się ludziw obu sytuacjach.Jednak\
e bez względu na to, jak wnikliwe czy pomysłowe mogły byćmoje rozwa\
ania, nawet najwięcej rozmyślań i dociekań nie mogło nas upewnić, \
edomysły te były słuszne.Wynika to stąd, \
e istnieją dosłownie dziesiątki ró\
nic międzysytuacją na campingu w Yosemite a przypadkiem morderstwa Genovese.Jak mo\
emybyć pewni, \
e czynnik, o którym wspomniałem, stanowi decydującą ró\
nicę - ró\
nicę,która powoduje, \
e zachowanie się ludzi w obu tych sytuacjach jest odmienne?Z podobnym problemem spotkaliśmy się w rozdziale 7.W rozdziale tymprzytoczyliśmy niemal niewiarygodny fakt - mianowicie, gdy John Kennedy byłprezydentem, jego osobista popularność wzrosła bezpośrednio po tym, jak popełnił wielkibłąd.Po tragicznej pomyłce Kennedy ego, znanej jako  fiasko w Zatoce Z
wiń , ankietaInstytutu Gallupa wykazała, \
e ludzie lubili go bardziej ni\
przed owym incydentem.Zastanawialiśmy się, co mogło spowodować ten nagły wzrost popularności,i wysunęliśmy sugestię, \
e popełnienie błędu sprawiło, i\
Kennedy wydał się bardziejludzki, a więc bli\
szy.Poniewa\
jednak w zachowaniu Kennedy ego uwikłanych byłowiele czynników, nie mo\
na mieć pewności, \
e moje przypuszczenie było słuszne.Abyuzyskać definitywne dowody na rzecz twierdzenia, \
e błędy mogą  uczłowieczyć ludzi,którzy wydają się nazbyt doskonali, trzeba było wyjść poza obserwację.Musieliśmyw tym celu zaprojektować eksperyment, który pozwolił nam kontrolować ubocznezmienne i sprawdzić wpływ błędu na atrakcyjność w mniej zło\
onej sytuacji.Z tego właśnie powodu psychologowie społeczni przeprowadzają eksperymenty.Chocia\
niektóre eksperymenty są interesujące i fascynujące zarówno pod względemformy, jak i treści, to jednak proces projektowania i przeprowadzania eksperymentóww psychologii społecznej nie jest zabawą ani \
artem.Jest to czasochłonna i mozolna praca,która ponadto prawie zawsze stawia eksperymentatora w sytuacji trudnej z etycznego289punktu widzenia.W dodatku eksperymentator, dą\
ąc do zapewnienia kontroli, musiczęsto wymyślać sytuacje mało przypominające tę sytuację ze świata rzeczywistego,z której zaczerpnął swój pierwotny pomysł.Istotnie, często wysuwa się zarzut, \
eeksperymenty laboratoryjne są nierealistycznymi i  wymyślonymi imitacjami ludzkichinterakcji, nie odzwierciedlającymi w ogóle  rzeczywistego świata [ Pobierz całość w formacie PDF ]