[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Wszędzie, gdzie tylko spojrzeć, wszystko w fałszywych biegachRuchom złudnym i wstecznym wydaje się podlegać.Wreszcie portyk, gdzie spojrzeć, ma równą linię wszędzie,Prosto stoi, oparty na równych kolumn rzędzie;Kiedy nań jednak spojrzeć z jednego końca, widaćJak się zwęża przy końcu, aż się z
renicom wyda,Ze strona prawa z lewą.że dach się z ziemią łączyI w jednym mi ocznym klinie wszystko się miesza i kończy.%7łeglarzom w morskiej drodze zdaje się, że wschodząceZ fal na te same fale składa swe blaski słońce,Prócz bowiem wód i nieba nie znają, dali znamion.Lecz nie sądz
lekkomyślnie, że zmysły stale kłamią.www.zrodla.historyczne.prv.plToć ludziom obcym morzu wyda się, z portu patrząc,%7łe strzępy wraków dają odpór falom i wiatrom.Toż i proste jest wiosło do miejsca zanurzenia,Prosta górna część steru  a jednak jak się zmienia,Kiedy je w nurt pogrążyć; patrz, oto już pod wodęWszedłszy, są jak złamane, jakby się w górę przodemGięły i unosiły aż pod powierzchnię płynną.Gdy wiatr rozprasza chmury na niebie nocą siną,Zda się, że gwiazdy lśniące biegną naprzeciw chmuromDeszczonośnym, wzbiwszy się płyną nad niemi górą.Inaczej niż naprawdę.A znowu, gdy niechcącyOko z dołu naciśniesz, to jakiś zmysł czującyKaże ci wszystko widzieć nie pojedynczo, jak toZawsze jest, lecz podwójną przydaje szatę faktom.Podwójnem tobie światłem zakwita świecy płomień,Dwa razy więcej sprzętów oglądasz w swoim domie,Ludzi o dwu obliczach i o podwójnych ciałach.Kiedy cię znowu senność słodko ukołysała.Kiedy cały spokojnie leżysz i ciszę chłoniesz,Zdaje ci się, że czuwasz, że nogi, głowę, dłonieW ruch wprawiasz, i w ciemności snów nocnych oczy twojeWidzą słońce i niebo lub gwiazd świetliste roje;W miejscu tkwiąc, schodzisz drogi, przemierzasz lądy, wody.Lotną stopą zdeptujesz pola, łąki, ogrody,Głos słyszysz, choć nie słyszysz, i z własnych ust milczącychZda ci się, że odpowiedz
posyłasz wołającym.Wiele podobnych dziwów i złudnych spotkasz przeżyć,Które ci łatwo każą w świadectwo zmysłów nie wierzyć.Próżno.Bo prawie zawsze wynika cała szkodawww.zrodla.historyczne.prv.plZ winy domniemań umysłu, które do wrażeń dodasz,Twierdząc żeś widział to, czegoś wcale nie widział w istocie.Trudno bo, bardzo trudno niemylnej prawdy dociec,Odróżnić jawność zmysłów od ducha dopowiedzeń.Jeśli ktoś twierdzi znowu, że nic nie można wiedzieć,Skąd to wie, skoro nie wie nic? I wprost szkoda gadaćZ takim co staje głową na swoich własnych śladach,Prawdy nie chcąc poszukać.A zresztą, gdybyś nawetZgodził się na te słowa wielkiej grzeczności prawem,Spytaj: Jeżeli dotąd prawdy nie zobaczyłNigdzie, skąd wie, co �wiedzieć� i co �nie wiedzieć� znaczy,Skąd zaczerpnął pojęcia owe: �prawdziwe�, �fałszywe�,Po czem odróżnia pewność od tego, co wątpliwe?Powtórz, że prawda od zmysłów pochodzi i przez nie ją poznaszI że świadectwu zmysłów nic przeciwstawić nie można.To bowiem więcej budzi ufności, co własną mocąA
amie fałsz, prostą drogą ku pewnej prawdzie krocząc.Cóż więc może od zmysłów większą obudzać wiarę?Czy rozum, na fałszu zmysłów ciągnący swoją miarę,Zdoła kłam kłamstwu zadać, gdy się powoła na nie?Wszak jeśli zmysły kłamią  kłamie rozumowanie.Czyż uszy oczom zaprzeczą, uszom zaprzeczy dotyk,Wyrok dotyku uchylą usta, nozdrza lub oczy?Nie tak jest, myślę.Przecież zmysł każdy własną drogąPrawdy szukając dla siebie, inaczej chwytać mogąc,Własną ma zdolność doznań i swoją własną siłę:Inaczej czujesz żar, zimno, i co w dotknięciu miłe,A znowu wszystko, cokolwiek w rzeczach można zobaczyć,Jak barwy, światła, innym zmysłem poznajesz, inaczej.Inną ma czynność ust smak, osobno zapach chwytasz,www.zrodla.historyczne.prv.plOsobno dz
więk.I jasne, że nie ma wprost po co pytać,Czy jedne zmysły drugim zaprzeczą lub przyganią.Jednaka wiara wszystkim należy się doznaniom,Nie może jedno drugiego obalić ani poprawić.Prawdą jest, co się zmysłom w danym momencie jawi.Jeśli zaś umysł nie może słusznej przyczyny odnalez
ć,Czemu, co z bliska graniaste, okrągłe wyda się z dali Lepiej, gdy brak wyjaśnień, błędne przyczyny podaćDla kształtów, niż dopuścić, by mądra zmysłów zgodaZe światem rzeczy wszelkich zginęła, by z rąk naszychPewne i dotykalne dowody w mrok wystraszyć,Burząc podstawy bytu i wybawienie życia.Nie dość-bo, że i rozum dozna przy tem rozbicia,Kiedy zbraknie odwagi uwierzyć zmysłom, aleBędziesz brnąć w przepaści, nie bacząc na nie wcale,Rzeczy przeciwne zmysłom uznając, miast je mijać.Próżne to słowa, któremi nieuctwo zmysły zbija;Niechże ciebie nie złudzą, przygotowane tanio.Tak, jak i przy budowie, jeśli zła miara stanie,Jeśli skrzywione piony i na dobitek złegoLinie poziome także nie całkiem równo biega,To całość ciężkich murów zła musi wypaść, krzywa:Będą drżeć ściany z wiatrem, na przód i w tył się kiwać,I do runięcia skłonne czasem i runą z nagła,Gdyż złą miały podstawę, błędnie tworzoną na gwałt.Tak zły i nieudolny będzie dowodzeń system,Co wyrasta na zmysłów oszustwie oczywistem.Teraz ci jeszcze  a rzecz to nietrudna  wytłumaczę,Jak inne zmysły doznają  a każdy doznaje inaczej.www.zrodla.historyczne.prv [ Pobierz całość w formacie PDF ]