[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Dlaczego ktoś miałby tak głęboko się zastanawiać nad udzieleniem prostejodpowiedzi? W końcu, mając już tylko ostatnie pytanie w zapasie, Wheeler musiał strzelać:  Czy tojest chmura?" Odpowiedzi  Tak" towarzyszył wybuch śmiechu wszystkich uczestników.WówczasWheeler poznał ich sekret.Spisek polegał na tym, że gracze zdecydowali się nie uzgadniać obiektu gry, lecz każdy pokolei miał za zadanie udzielić prawidłowej odpowiedzi dotyczącej jakiegoś pomyślanego przezsiebie, ale realnego obiektu; odpowiedz
musiała być zgodna ze wszystkimi dotychczasudzielonymi odpowiedziami.W miarę postępu gry stawała się ona równie trudna dla pytanych jakdla pytającego.Co to ma wspólnego z teorią kwantową? Podobnie jak nasza idea realnego świata istniejącegoniezależnie od tego, czy na niego patrzymy czy nie, Wheeler sądził, że istnieje obiekt, któregotożsamość próbuje odkryć.Tak wszakże nie było.Jedyną realną rzeczą były odpowiedzi na jegopytania, dokładnie tak jak jedyną realną rzeczą, jaką wiemy o świecie kwantów, są wynikieksperymentów.Chmura została w pewnym sensie stworzona w trakcie zadawania pytań i w tymsamym sensie elektron jest stworzony w trakcie eksperymentalnego badania.Ta historiaodzwierciedla fundamentalny aksjomat teorii kwantowej, zgodnie z którym żadne fundamentalnezjawisko nie jest zjawiskiem, dopóki nie zostanie zarejestrowane.A proces rejestracji możesprawić, że z naszym pojęciem rzeczywistości zaczną się dziać dziwne rzeczy.Dla zobrazowania swej koncepcji Wheeler wykoncypował jeszcze jedno doświadczeniemyślowe będące wariantem eksperymentu z dwiema szczelinami.W tej wersji gry za szczelinami88John Wheeler urodził się w 1911 roku, wiec należał do pokolenia, na które odkrycia lat dwudziestych wywarłynajwiększy wpływ.Póz
niejsze pokolenia były bardziej skłonne do przyjęcia teorii kwantowej jako nauki objawionej ipotraktowania kwantowej kuchni jako uznanych reguł gry; pionierski zapał starszego pokolenia przygasł na skutekpoczucia ulgi po odkryciu spójnej teorii i naturalnych efektów związanych z wiekiem.Generacja Feynmana i Wheeleranajsilniej zaangażowała się w poszukiwanie w tym wszystkim sensu, wraz z Einsteinem, który jak zwykle był wyjątkiem.141ustawiona jest soczewka skupiająca światło przechodzące przez układ, a ekran zastępuje innasoczewka, która powoduje, że fotony nadchodzące z obu szczelin rozbiegają się.Foton, któryprzechodzi przez lewą szczelinę, pada na drugi ekran i jest odchylany przez drugą soczewkę wstronę detektora po prawej stronie, foton przechodzący przez prawą szczelinę pada na detektor polewej stronie.W tym układzie wiemy, przez który otwór przeszedł foton, z taką samą pewnością jakw wersji, w której obserwowaliśmy bezpośrednio obie szczeliny.Podobnie jak wtedy, jeżelipozwolimy tylko jednemu fotonowi przejść przez aparaturę, jednoznacznie identyfikujemy jegodrogę; interferencja nie powstaje, ponieważ nie ma superpozycji stanów.Zmodyfikujmy aparaturę ponownie.Zakryjmy drugą soczewkę błoną fotograficzną ułożoną tak,by tworzyła wzór podobny do żaluzji89.Paski żaluzji można ustawić tak, aby utworzyły zwykły ekrani przeszkodziły fotonom w dotarciu do drugiej soczewki, albo tak, aby fotony zostałyprzepuszczone i odchylone w stronę odpowiedniego detektora.Tak więc, gdy żaluzja jestzamknięta, fotony padają na ekran tak jak w klasycznym eksperymencie z dwiema szczelinami.Nie mamy sposobu na ustalenie, przez który otwór fotony przechodzą i otrzymujemy obrazinterferencyjny, jakby każdy foton przeszedł przez obie szczeliny równocześnie.A terazwykonajmy pewną sztuczkę.W tym układzie nie musimy decydować się na otwarcie lubzamknięcie żaluzji, zanim foton minie ścianę ze szczelinami.Możemy zaczekać, aż minie je obie iwtedy postanowić, czy stworzyć eksperyment bez czy z układem wykrywającym, przez którąszczelinę przechodzi foton, czyli czy przechodzi przez jedną czy przez  obie naraz".Wdoświadczeniu z opóz
nionym wyborem coś, co robimy teraz, ma nieusuwalny wpływ na to, comożemy powiedzieć o przeszłości.Historia, przynajmniej dla jednego fotonu, zależy od tego, w jakisposób zdecydujemy się wykonać pomiar.Filozofowie od dawna zastanawiali się nad faktem, że historia nie ma znaczenia - przeszłośćnie istnieje - z wyjątkiem tego, jak jest zapisana w teraz
niejszoÅ›ci.Eksperyment Wheelera realizujetÄ™ abstrakcyjnÄ… koncepcjÄ™ w praktyczny i namacalny sposób. Mamy nie wiÄ™ksze prawopowiedzieć »co foton robi«, dopóki nie zostanie zarejestrowany, niż »jakie sÅ‚owo jest zgadywane«,dopóki gra w dwadzieÅ›cia pytaÅ„ siÄ™ nie skoÅ„czy".89ZasÅ‚ona zÅ‚ożona z wÄ…skich pasków, które można przekrÄ™cać wokół osi tak, że ustawiajÄ… siÄ™ podÅ‚użnie lubpoprzecznie do pÅ‚aszczyzny okna, zasÅ‚aniajÄ…c lub odsÅ‚aniajÄ…c Å›wiatÅ‚o padajÄ…ce z zewnÄ…trz (przyp.tÅ‚um.).142Ryc.9.25.Eksperyment Wheelera z dwiema szczelinami z opóz
nionym wyborem (por.tekst)Jak daleko ta idea może nas doprowadzić? Radośni kucharze kwantowi, konstruujący swojekomputery i manipulujący genami, powiedzą zapewne, że są to wszystko filozoficzne spekulacje,które nic nie znaczą w codziennym, makroskopowym świecie.Wszakże w świeciemakroskopowym wszystko składa się z cząstek, które przestrzegają reguł kwantowych.Wszystko,co uważamy za realne, składa się z rzeczy, których nie można uznać za realne;  czy mamy innywybór, jak tylko stwierdzić, że w jakiś sposób, dotąd nie odkryty, wszystko musi być zbudowane zmiliardów miliardów takich zdarzeń opartych na zjawisku współudziału obserwatora?"Wheeler nigdy nie bał się stawiać śmiałych hipotez opartych na intuicji (pamiętamy jego pomysłz pojedynczym elektronem tkającym swoją ścieżkę przez przestrzeń i czas).Także i tym razemuczynił wielki krok w nieznane i zaproponował koncepcję całego wszechświata jakowspółuczestniczącego, samowzbudzonego układu [ Pobierz całość w formacie PDF ]